ШАШНЫ ТУХАЙ ЭРГЭЦҮҮЛЭН БОДОХУЙ /хэсэг2/

Гэвч єнєє хїртэл хоёулаа нийгмийн амьдралд зэрэгцэн оршсоор байна. Їїнээс бєєгийн шашин нь байгаль дэлхийн юмс їзэгдэлтэй нилээд нягт холбоотой байж зарим талаар тїїний тусламжтайгаар єєрийн зан їйлдлийг явуулдаг бол шашин нь хїний ухамсрын тївшинд нєлєєлєх, ёс суртахуун, зан заншлын цогц їйлдлээр єєрийгєє сурталчлан таниулах їйл ажиллагаа явуулдаг бололтой.
Зарим шашны номлолыг уншихад дотоод зєрчил ихтэй, єнєєгийн шинжлэх ухаанаар нэгэнт тогтоогдчихсон зїйлтэй нийцэхгїй зїйл нилээдгїй тохиолдох ажээ. Ромын Пап лам саяхан дэлхий нарыг тойрдог нь їнэн юм байна гэж хїлээн зєвшєєрч байх жишээтэй. Христийн номлолд заахдаа тїїнд хайртай байхыг л сургаад байгаа мєртлєє хайргїй байсан хїнийг харин ч єршєєлгїй устагдаг нь яавч энэрэнгїй їзэл биш баймаар. Гэтэл бурхны номлолд хїн єєрєє єєртєє бурхан гэж номлох мєртлєє тїїний буруу зєв їйлийг шїїдэг дээд оршихуй байдаг гэж їзэх нь бас л их сонин. Тэгээд аль ч шашин єєрєє єєрийнхєє сургаал номлолыг л їнэн зєв гэж їзэх агаад тїїнийг нь хїлээн зєвшєєрєєгїй хїмїїсийг яаж ч дарамтлахаас буцахгїй бєгєєд тїїгээрээ харгис хэрцгий мэт харагдна.
Шашин єєрєє нийгмийн хєгжлийг урагш хєтлєх, бїтээн байгуулах їйл ажиллагааг шууд гардан зохион байгуулж явуулдаггїй боловч хїмїїсийн бий болгосон, олж нээсэн мэдлэг, бїтээл туурвилыг ялангуяа урлаг уран сайхныг єєрийн зан їйлд нийцїїлэн овжиноор авч ашигладаг тул ард тїмний дунд амь бєхтэй оршиж, тэдний хїндэтгэл бишрэлийг хїлээж байдаг. Шашин нь бєєгийн шашныг бодвол илїї оюунлаг, шинжлэх ухаанч гэгддэг боловч шашин бїхэн бас тийм биш ажээ. К.Маркс буддын шашныг л гагцхїї илїї шинжлэх ухаанч шашин гэсэн нь онож хэлсэн їг ажээ. Буддын шашны тэргїїн 14-р Далай лам єєрийн шашинаа марксизмтай илїї дєхєєтэй гэж їздэгээ илэрхийлээд гагцхїї сїнсний тухай ойлголтоороо зєрїїтэй тухай айлдсан байдаг.
Шашин шїтэхїй нь хїний эрхийн нэг чухал хэсэг бєгєєд тїїнийг шїтэх эс шїтэх нь тухайн хїний эрхийн асуудал гэдгийг дээр єгїїлсэнчлэн шашныг ихэвчлэн єєрєє єєртєє итгэлгїй, єєрийн нуруун дээрээ їїрэх ёстой ачаагаа бусдаар гїйцэлдїїлэх, єєрєє чадахгїй зїйлдээ бусдын тусламж дэмжлэг хїсэмжлэх, єєрийн гаргасан гэм нїглээ бурханаар цайруулуулах, улмаар дахин тєрж гэмээ нь нїгэл хилэнцгїй цэвэр ариун байх хїслийн илэрхийлэл болгосон сэтгэлийн хатгїй, эр зориг, єєрийн хяналт сул хїмїїс шїтдэг ажгуу.
Шашныг шїтсэнээр хїнд сайн муу хоёр ухамсар, хїмїїжил тєлєвшдєг байна. Їїнд:
1. Сайн тал нь: - Хїнд ёс суртахууны зєв эерэг хїмїїжил тєлєвшинє. Хїн илїї хїмїїнлэг, энэрэнгїй болж тєлєвшинє. Шашин шїтэгч хїмїїн нь аливаа муу їйлээс ангид байж, єєрийн болон бусдын тєлєє залбирал їйлдэн буян хишиг хураах, бусдын муу їйлдлийг тэвчих тэднийг уучлах зэрэг эерэг зан їйлээр хїмїїжинэ.
2. Гэвч шашныг хэт туйлшруулан мухар сїсгийн хэмжээнд хїргэж шїтэх аваас хїнийг нийгмийн идэвхтэй амьдралаас хєндийрїїлж, бїтээн байгуулагч, манлайлагч байх хїсэл эрмэлзлэлийг нь мохоож, зєвхєн хоосон номлогч, бишрэн дагагч, бясалгагч болгон хувиргана. Тэд шашныг єєрийн хувь заяаг залуурдагч гэж їзэх тул тэдэнд шашны нэрээр єгсєн тушаал шийдвэр, сургааль номлол, чиг їїрэг нь їг дуугүй биелїїлэх туйлын їнэн гэж ойлгогдон ямарч эргэлзээ тээнэгэлзээгїйгээр ямарч бусармаг зїйлийг ч хийхээс буцахгїй болгоно. Энэ нь араатанлаг хїн сїрэг, эсвэл номхон хїлцэнгїй хонин сїрэг болон хувирч байгаатай адил юм.